Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ Blockchain mà rất nhiều hoạt động thông thường như thỏa thuận và thực thi theo hợp đồng có thể thực hiện tự động bằng các hợp đồng thông minh. Vậy hợp đồng thông minh (Smart Contract) là gì? Tất tần tật thông tin về Smart Contract sẽ được cung cấp trong bài viết dưới đây, cùng theo theo dõi nhé!
1. Hợp đồng thông minh (Smart Contract) là gì?
Lần đầu tiên, hợp đồng thông minh được Nick Szabo định nghĩa là một công cụ kết hợp giao thức và giao diện người dùng giúp chính thức hóa và bảo mật mạng máy tính. Hợp đồng thông minh được sử dụng trong nhiều lĩnh vực liên quan đến các thỏa thuận hợp đồng.
Mặc dù đã có những nguyên tắc hoạt động chính nhưng do công nghệ và môi trường chưa đủ đáp ứng nên Nick Szabo chưa thể thực hiện hóa hợp đồng thông minh. Tuy vậy, nhờ vào sự ra đời và phát triển của công nghệ Blockchain mà hợp đồng thông minh đã được thực hiện và phổ biến với mọi người.
Tham khảo thêm bài viết Công nghệ Blockchain là gì? Những kiến thức cần biết về Blockchain để hiểu thêm về công nghệ tuyệt vời này cũng như ứng dụng của nó vào hợp đồng thông minh nhé!
Bitcoin (Một loại tiền mã hóa dưới dạng phần mềm mã nguồn mở, giúp trao đổi trực tiếp bằng Internet) đã đặt ra nền tảng cơ bản để thiết lập Smart Contract. Thế nhưng hợp đồng thông minh chỉ thực sự được thỏa mãn mọi yêu cầu và được nhiều người sử dụng khi Ethereum (Nền tảng điện toán có tính chất phân tán, công cộng, mã nguồn mở) ra đời.
Như vậy, hợp đồng thông minh cũng tương đương như một hợp đồng pháp lý truyền thống nhưng được ghi lại dưới ngôn ngữ máy tính. Hợp đồng thông minh mô tả khả năng tự đưa ra các điều khoản và thực thi thỏa thuận trên cơ sở hệ thống máy tính bằng công nghệ Blockchain.
Toàn bộ quá trình được thực hiện tự động bởi các bên mà không cần gặp mặt trực tiếp và không có sự can thiệp từ bên ngoài. Phương thức thiết lập hợp đồng mới này vẫn đảm bảo tính minh bạch, có thể truy xuất, đảo chiều và không bị can thiệp từ bên ngoài.
2. Hợp đồng thông minh khác gì với hợp đồng truyền thống?
Một số đặc trưng riêng của hợp đồng truyền thống bao gồm:
- Được tạo ra bởi các chuyên gia pháp lý.
- Biên soạn một lượng lớn tài liệu.
- Cần phải có bên thứ ba để thực thi.
- Mất khá nhiều thời gian để thỏa thuận và đi đến ký kết.
- Hợp đồng có thể tồn tại nhiều vấn đề, không minh bạch.
- Mất nhiều chi phí và phải dựa vào hệ thống tư pháp để giải quyết khi có sự cố.
Điểm giống nhau giữa hợp đồng truyền thống và hợp đồng thông minh nằm ở chỗ các điều khoản và hình phạt đều được nêu rõ ràng.
Tuy nhiên, hợp đồng thông minh lại có những điểm khác biệt như:
- Được tạo bởi ngôn ngữ lập trình như C++, Go, Python, Java trên hệ thống máy tính.
- Toàn bộ mã được thực hiện bởi hệ thống sổ cái phân tán Blockchain.
- Không cần đến bên thứ ba trung gian.
- Đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc thực thi.
3. Smart Contract hoạt động như thế nào?
Smart Contract chỉ tự động thực hiện khi những điều khoản đã được lập trình sẵn từ trước. Đầu tiên, các điều khoản trong hợp đồng sẽ được viết bằng ngôn ngữ lập trình, rồi được mã hóa và chuyển vào một block thuộc Blockchain. Sau đó, hợp đồng thông minh được phân phối và sao chép lại bằng các node đang hoạt động tại nền tảng đó.
Sau khi có lệnh triển khai thì hợp đồng sẽ được triển khai theo đúng như điều khoản định sẵn. Đồng thời, Smart Contract cũng sẽ tự động kiểm tra quá trình thực hiện những cam kết, điều khoản được nêu trong hợp đồng.
Vì hệ thống hoạt động dựa trên câu lệnh “If - Then” và hàng trăm người giám sát nên sẽ không xảy ra lỗi sai trong quá trình giao nhận.
Ví dụ, nếu bạn muốn mua một chiếc xe hơi từ công ty tôi và trả tiền điện tử qua Blockchain. Biên nhận sau đó sẽ được đưa vào hợp đồng thông minh của công ty tôi và tôi có trách nhiệm giao mật mã và chiếc xe cho bạn vào một ngày nhất định đã nêu trong hợp đồng. Nếu mật mã của công ty tôi không giao đúng thời hạn thì tiền sẽ được chuyển lại vào tài khoản bạn. Nếu đến trước thời hạn thì hệ thống sẽ giữ lại cả tiền của bạn và mật mã của công ty tôi để chuyển vào đúng ngày.
4. Các lợi ích của Smart Contract
Những lợi ích của hợp đồng thông minh bao gồm:
- Tự động hóa: Hoạt động như một chương trình tự thực hiện các loại tác vụ. Nếu không được kích hoạt, hợp đồng thông minh sẽ ở trạng thái “Không hoạt động” và không thực hiện hành động nào.
- Phân tán: Hợp đồng thông minh sẽ được sao chép và phân phối trong tất cả các nút của mạng Ethereum thay vì các máy chủ tập trung.
- Không thể sửa đổi: Sau khi triển khai, hợp đồng không thể sửa đổi. Có thể xóa hợp đồng nếu chức năng này được thêm từ trước khi triển khai. Bên cạnh đó, hợp đồng cũng chỉ thực hiện các điều khoản đã được nêu trong hợp đồng. Điều này giúp ngăn chặn việc làm giả mạo hợp đồng.
- Có thể tùy chỉnh: Trước khi triển khai, việc lựa chọn hình thức mã hóa sẽ giúp hợp đồng tạo ra nhiều loại ứng dụng phi tập trung.
- Không cần dựa trên sự tin tưởng: Hợp đồng thông minh hoàn toàn có thể được thực hiện bởi hai người xa lạ và không cần gặp mặt trực tiếp. Công nghệ Blockchain sẽ đảm bảo sự an toàn và chính xác của dữ liệu hợp đồng.
- Minh bạch và không bị thất lạc: Dù ai cũng có thể xem và tải về nhưng không thể thay đổi mã nguồn vì Smart Contract dựa trên Blockchain công khai.
- Chính xác: Hạn chế được các lỗi thường gặp khi soạn thảo trên giấy tờ.
- Tiết kiệm: Vì sử dụng ngôn ngữ lập trình trên máy tính nên tiết kiệm thời gian. Ngoài ra còn tiết kiệm chi phí vào các khâu trung gian khác.
5. Ưu, nhược điểm của hợp đồng thông minh
- Ưu điểm của Smart Contract:
+ Ứng dụng của hợp đồng thông minh có thể được sử dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau: Logistic, ngân hàng, bất động sản, bầu cử,...
+ Tự do: Không nhận sự quản lý của bất kỳ một cơ quan nào.
+ Giảm thiểu rủi ro đến từ bên thứ ba.
+ An toàn và minh bạch.
+ Tiết kiệm và nhanh chóng.
- Nhược điểm của Smart Contract:
+ Rủi ro từ Internet: Có thể bị tấn công hoặc khai thác bởi các hacker nếu để lộ những thông tin quan trọng.
+ Không nhận được quyền pháp lý: Quyền lợi có thể không được bảo vệ vì chưa có chính sách.
+ Yêu cầu cao về trình độ triển khai của các lập trình viên và hệ thống. Từ đó, chi phí để trả cho họ và cơ sở hạ tầng là không hề nhỏ.
