Gia công phần mềm, gia công viết ứng dụng, gia công thiết kế website tạm gọi chung là gia công phần mềm
Gia công phần mềm là gì?
Gia công phần mềm được hiểu như việc làm thuê một phần hay toàn phần các dự án phần mềm với tư cách Gia công sản phẩm thay vì Sở hữu sản phẩm.
Việc định đoạt sản phẩm thuộc về nơi thuê gia công phần mềm. Nhiệm vụ của đơn vị gia công phần mềm là làm ra sản phẩm thoả mãn yêu cầu của đơn vị, tổ chức thuê gia công, không tham gia vào việc kinh doanh sản phẩm - như vậy gia công phần mềm chỉ là một giai đoạn trong quá trình sản phẩm đến với người dùng. Các công ty gia công phần mềm phải tính toán chi phí phù hợp được trả ngay khi gia công, vì thực chất họ không được sở hữu sản phẩm hay các lợi ích từ thương hiệu, uy tín của sản phẩm đó. Giá trị của phần mềm khi xuất hiện trên thị trường có thể rất lớn nhưng phần được hưởng của công ty gia công phần mềm nói chung là nhỏ. Việc kinh doanh phần mềm trên thị trường quốc tế và sự đáp ứng nhu cầu về phần mềm chủ yếu rơi vào các tập đoàn lớn - và cách của các Tập đoàn lớn làm là thuê các công ty bé (trong nước hay nước ngoài, nước kém phát triển hay nhân lực rẻ mạt...) sản xuất sản phẩm. Luôn có rất nhiều dự án phần mềm cần được gia công dành cho các công ty được coi là "làm thuê". Khi một công ty nhận gia công một phần mềm, tuy công ty này làm trọn vẹn, toàn phần phần mềm - nhưng, việc đó khác cơ bản so với việc mua hay đặt hàng phần mềm.
Có thể nói, gia công phần mềm là một ngành chiến lược của rất nhiều các công ty hiện nay ở Việt Nam. Khi mà sự đòi hỏi về tin học hóa hoạt động doanh nghiệp ngày càng lớn, nhằm tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh và tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, hơn nữa khi mà sự thiếu hụt về chuyên gia trong lĩnh vực phần mềm và công nghệ thông tin đã trở nên khẩn thiết, thì việc chuyển giao việc phát triển quản lý một phần hoặc toàn bộ mảng tin học bao gồm phần cứng và phần mềm cho một đội ngũ chuyên nghiệp, có chất lượng cao, sẵn sàng phục vụ đúng lúc và đáng tin cậy, trở thành một trong những lựa chọn tốt nhất để giải quyết tình trạng này. Ngoài ra việc gia công còn giúp doanh nghiệp giảm các chi phí không cần thiết khác và việc quản lý chất lượng dự án được đảm bảo hơn.
Trong rất nhiều trường hợp, việc chuyển giao mang lại sự tăng tiến cả về số lượng lẫn chất lượng cũng như giảm giá thành sản phẩm một cách đáng kể. Tuy nhiên, các nhà lập trình hoặc quản trị dự án có tài năng và tâm huyết luôn là nguồn tài nguyên quý hiếm, nhất là ở những nước đang phát triển như Việt Nam.
Một trong các hình thức gia công phần mềm đó là Freelancer hoặc các nhóm gia công.
Trên các trang như www.odesk.com, freelancer.com, net4manpower.com, elance.com, getafreelancer.com, joomlancers.com… và hàng chục trang Web đầu mối gia công trên mạng khác, những người đi thuê nhân công (chủ yếu là khu vực châu Âu và Bắc Mỹ) đưa các dự án mình yêu cầu lên cho các nhóm khác xem xét, viết các bản mô tả cách thức làm và bỏ thầu dự án. Người đi thuê sẽ xem xét và chọn nhóm nào có cách thức làm hợp ý mình cũng như có mức giá phải chăng. "Các dự án có thể từ giá 20 USD đến 30 – 40 ngàn USD". Một mình không bao giờ có thể làm hết một dự án hơi dài hơi, vì thế thông thường những người gia công nhiều sẽ lập "team" để làm phần công việc mà mình nhận. Được khuyến khích vào các nhóm đa phần là các sinh viên CNTT mới ra trường. Con số các nhóm làm công việc này riêng tại TP.HCM cũng phải đến hàng trăm, ở Hà Nội hay các thành phố lớn đều có nhiều nhóm.
Ở khá nhiều trang Web thì trong 10 nhóm có sức hoạt động mạnh, uy tín cao và thu nhập nhiều nhất thì đã có đến 3 – 5 nhóm là của Việt Nam. Trước đây, Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Ukraine… là những nước có nhiều nhóm hoạt động mạnh, thì nay Việt Nam đang nổi lên và có thể được tin tưởng giao các dự án lớn đến hàng chục ngàn USD. Với các phần mềm không mấy phức tạp, giá của các nhóm Việt Nam đưa ra thấp hơn các nhóm khác khoảng đến hơn 25% và thường thắng thầu.
Với các nhóm gia công thì tuỳ theo mức độ phức tạp của dự án mà giá cho một giờ có thể từ 8 – 15 USD, đặc biệt có những dự án giá có thể lên đến 20 USD/giờ làm việc.
Sau mỗi dự án thành công, những chủ dự án sẽ cho điểm những người đã làm việc và các điểm tích luỹ sẽ tăng uy tín cho người tìm việc.
"Mỗi tháng chúng tôi nhận khoảng 10 – 30 dự án. Mỗi dự án có giá từ 150 – 300 USD", Vinh cho biết. Với một sinh viên mới ra trường, thu nhập từ 300 – 700 USD/tháng là hấp dẫn.
Theo các nhóm thì việc nhận tiền từ các dự án này có ba cách là trang web sẽ gửi giấy chuyển về tận nhà; chuyển qua Western Union; chuyển qua tài khoản Paypal (một dạng tài khoản nhận và chuyển tiền qua email). Thậm chí một số trang còn hỗ trợ chi trả trực tiếp về tài khoản các ngân hàng trong nước. Tất cả các phương cách này đều không có ai "nhắc nhở" gì về thuế.
Gia công phần mềm trên mạng không là lối đi bền vững cho giới trẻ, có thể làm thui chột khả năng sáng tạo do tính chất công việc này.
Chị Tuyền ở công ty phần mềm cho biết, không thấy một biến động lớn nào trong việc thiếu hụt nhân viên tại đây. Các công ty lớn khác như TMA, Lạc Việt cũng cho biết như vậy. Việc nhiều nhóm gia công trên mạng thành lập đã không tác động đến thị trường nhân công CNTT. "Vì có một số người vẫn đi làm các công ty, phần việc ngoài là nhận thêm thôi", anh Quốc nói.
Vinh thì cho biết: "Ở nhóm của tôi, tính chất làm chia khâu sẽ khiến các lập trình viên bị bào mòn hơn là tích luỹ kiến thức. Với những em trong nhóm có khả năng tôi khuyên nên làm gì khác để tích luỹ nhiều hơn".
"Một công ty có chiến lược đàng hoàng, tính chuyên môn cao hơn, một tập thể lớn năng động chắc chắn sẽ hỗ trợ cho một lập trình viên giỏi tốt hơn là các nhóm như thế này", Quốc cho biết. "Tôi không cho rằng gia công trên mạng là hướng đi nghiêm túc, lâu dài và nên được hỗ trợ", Vinh nhận xét.
Anh Long, một chuyên gia lập trình của TIGO Solutions có hơn 10 năm về gia công các nền tảng mã nguồn mở PHP cho trên 50 khách hàng ở châu Âu và Bắc Mỹ cho biết, đặc thù của công việc gia công là full-stack. Các lập trình viên được làm việc tự do, linh hoạt và đặt tinh thần trách nhiệm cao hơn giờ hành chính 8 tiếng mỗi ngày. Cũng chính do sự linh hoạt nên lập trình viên trong ngành gia công có "zoom" sáng tạo rất lớn, được hỏi hỏi nhiều công nghệ khác nhau. Các dự án TIGO gia công cho khách hàng nước ngoài trả tiền công (billable hour) cũng rất khác nhau, dao động từ 12$ đến 18$/giờ. Đây chính là yếu tố thu hút nguồn lực chất lượng cao mà không có quốc gia đang phát triển nào cạnh tranh được với Việt Nam.
Công ty gia công phần mềm
Đối với các dự án cần chất lượng, sự bền vững và chuyên nghiệp... hoặc các dự án lớn từ vài chục ngàn USD trở lên thì thường khách hàng sẽ chọn hình thức gia công với các công ty có uy tín và có quy trình quản lý chuyên nghiệp. Tuy nhiên khi đó khách hàng cần chấp nhận trả chi phí cao hơn một chút so với hình thức gia công theo team vì các doanh nghiệp phải chi trả thêm các chi phí quản lý, chi phí thuế ... và các công ty thường phân rõ chi phí cho từng vị trí tham gia trong dự án
Ví dụ: quản lý dự án, lập trình viên, nhân viên kiểm thử, nhân viên design... mỗi một vị trí có chi phí khách nhau.
Nhưng đổi lại khách hàng nhận được sự cam kết về chất lượng của dự án và sự bền vững, quy trình quản lý chuyên nghiệp kèm theo các chính sách chăm sóc khách hàng sau bán hàng...
Đội ngũ lập trình và quản trị dự án đa phần là những người có nhiều kinh nghiệm vì trong các công ty, nếu là sinh viên mới ra trường thì thưởng chỉ ở vị trí tập sự thử việc chứ ít khi được tham gia ngay vào các dự án có yêu cầu cao.
Trong một số trường hợp thì một số công ty cũng sẽ thuê các nhóm gia công lại dự án nếu chưa kịp tuyển dụng nhân lực theo dự án, hoặc chi phí chi trả của khách hàng thấp nhưng để giữ khách hàng thì bắt buộc họ phải tối ưu lại chi phí...
Như vậy là tùy vào nhu cầu thực tế và khoản chi phí dự kiến đầu tư vào dự án mà bạn chọn hình thức gia công phần mềm phù hợp. Tuy nhiên bạn chọn hình thức hợp tác gia công phần mềm nào thì hiện tại chi phí gia công phần mềm tại Việt Nam vẫn đang thấp hơn các nước khác rất nhiều.
Tổng hợp
