Bảo trì phần mềm là một khái niệm khá mới với người dùng, tuy vậy nó đang quyết định hơn 70% thời gian tồn tại của một phần mềm. Bảo trì phần mềm là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy, mời các bạn hãy đọc bài dưới đây.
Bảo trì phần mềm là gì?
Bảo trì phần mềm đó là điều chỉnh các lỗi mà chưa được phát hiện trong giai đoạn xây dựng hoặc trong quá trình sử dụng phần mềm có nhiều thay đổi, nâng cấp tính năng sử dụng và an toàn vận hành của phần mềm. Việc bảo trì phần mềm định kỳ chiếm tới 65- 75% công sức trong chu kỳ sống của một phần mềm.
Quá trình phát triển phần mềm bao gồm rất nhiều giai đoạn: thu thập yêu cầu, phân tích, thiết kế, xây dựng, kiểm tra, triển khai và bảo trì phần mềm. Nhiệm vụ của giai đoạn bảo trì phần mềm là giữ cho phần mềm được cập nhật khi môi trường thay đổi và yêu cầu người sử dụng thay đổi.
Theo IEEE (1993), thì bảo trì phần mềm được định nghĩa là việc sửa đổi một phần mềm sau khi đã bàn giao để chỉnh lại các lỗi phát sinh, cải thiện hiệu năng của phần mềm hoặc các thuộc tính khác, hoặc làm cho phần mềm thích ứng trong một môi trường đã bị thay đổi. Bảo trì phần mềm được chia thành bốn loại:
Sửa lại cho đúng (corrective): là việc sửa các lỗi hoặc hỏng hóc phát sinh. Các lỗi này có thể do lỗi thiết kế, lỗi logic hoặc lỗi coding sản phẩm. Ngoài ra, các lỗi cũng có thể do quá trình xử lý dữ liệu, hoặc hoạt động của hệ thống.
Phân biệt bảo trì phần mềm (software maintenance) và bảo trì hệ thống (system maintenance)
Bảo trì phần mềm (software maintenance) khác với bảo trì hệ thống (system maintenance). Bảo trì hệ thống là các hoạt động diễn ra bên ngoài phần mềm. Thí dụ bảo trì hệ thống bao gồm các công việc:
- Kiểm tra kích thước database log, nếu quá lớn thì tiến hành cắt bỏ (shrink database).
- Kiểm tra dung lượng lưu trữ các tài nguyên số (các file ảnh, tài liệu upload lên server).
- Kiểm tra các lỗ hổng bảo mật trong phân quyền truy cập các folder trên server.
- Kiểm tra các vấn đề xung đột khác có thể gây ra.
Bảo trì phần mềm là làm gì?
- Thích ứng (adaptative): là việc chỉnh sửa phần mềm cho phù hợp với môi trường đã thay đổi của sản phẩm. Môi trường ở đây có nghĩa là tất các yếu tố bên ngoài sản phẩm như quy tắc kinh doanh, luật pháp, phương thức làm việc,…
- Hoàn thiện (perfective): chỉnh sửa để đáp ứng các yêu cầu mới hoặc thay đổi của người sử dụng. Loại này tập trung vào nâng cao chức năng của hệ thống, hoặc các hoạt động tăng cường hiệu năng của hệ thống, hoặc đơn giản là cải thiện giao diện. Nguyên nhân là với một phần mềm thành công, người sử dụng sẽ bắt đầu khám phá những yêu cầu mới, ngoài yêu cầu mà họ đã đề ra ban đầu, do đó, cần cải tiến các chức năng.
- Bảo vệ (preventive): mục đích là làm hệ thống dễ dàng bảo trì hơn trong những lần tiếp theo.
Tại sao cần phải bảo trì phần mềm định kỳ
Sử dụng phần mềm không bị gián đoạn: Thử nghĩ một ví dụ nhỏ thôi, chiếc điện thoại đang dùng bị hết pin chắc hẳn sẽ khiến chúng ta bực mình. Khi phần mềm đến giai đoạn bảo trì cũng vậy, không thể nói phần mềm “hết pin” được, nhưng việc định kỳ để kiểm tra lỗi và khắc phục là điều cần phải làm, có như vậy mới tránh được các rủi ro.
- Rút ngắn tối đa thời gian phần mềm hỏng hóc, ngưng hoạt động, đồng thời giảm thiểu chi phí bảo trì. Trước khi hết hạn bảo hành phần mềm, bạn nên chuẩn bị cho việc bảo trì, bởi lẽ việc bảo trì sớm cũng như việc bạn phát hiện bệnh sớm, nhờ đó mà sửa chữa kịp thời hay nâng cấp phần mềm nhằm đảm bảo duy trì phần mềm chạy ổn định. Việc bảo trì nên thực hiện tối thiểu 1 lần/ 1 năm.
- Duy trì độ an toàn, bảo mật của phần mềm. Chắc các bạn đã từng nghe qua, dù là công nghệ tiên tiến đến mấy thì cũng có những lúc sẽ có lỗ hổng. Dù hiện đại nhưng suy cho cùng thì vẫn là máy móc, mà máy móc thì cần phải được bảo trì, sửa chữa và nâng cấp để hoạt động được tốt. Ở lĩnh vực phần mềm, việc bảo trì lại càng cần được đề cao vì lượng dữ liệu lớn, độ bảo mật và an toàn cần được duy trì.
Chi phí cho bảo trì phần mềm
Bảo trì tiêu thụ một phần lớn các nguồn lực tài chính trong vòng đời phần mềm. Một nhận thức chung về bảo trì thường thấy: bảo trì đơn thuần là sửa lỗi. Tuy nhiên, các nghiên cứu và khảo sát trong những năm qua đã chỉ ra rằng phần lới, trên 80%, bảo trì phần mềm được sử dụng cho các hành động khắc phục. Nhóm các cải tiến và sửa chữa lại với nhau trong báo cáo quản lý góp phần tạo ra các quan niệm sai lầm về chi phí cao của việc sửa chữa. Hiểu biết về các loại bảo trì phần mềm giúp hiểu được cơ cấu của chi phí bảo trì. Ngoài ra, có kiến thức về các yếu tổ ảnh hưởng tới bảo trì phần mềm sẽ giúp quản lý được chi phí. Một số yếu tố môi trường và mối quan hệ ảnh hưởng tới chi phí bảo trì phần mềm:
- Môi trường hoạt động liên quan đến phần cứng và phần mềm
- Môi trường tổ chức liên quan đến chính sách, tính cạnh tranh, quy trình, sản phẩm và nhân viên.
Các báo cáo cho thấy chi phí bảo trì cao. Một nghiên cứu về ước tính bảo trì phần mềm cho thấy chi phí bảo trì cao tới 67% chi phí của toàn bộ chu trình quy trình phần mềm.
Các yếu tố cuối phần mềm (Software-end factors) ảnh hưởng đến Chi phí bảo trì
- Cấu trúc của chương trình phần mềm
- Ngôn ngữ lập trình
- Phụ thuộc vào môi trường bên ngoài
- Độ tin cậy và tính sẵn sàng của nhân viên
Kết
Với những kiến thức cơ bản về bảo trì phần mềm ở trên, các doanh nghiệp đã có thể hiểu biết sâu hơn về tầm quan trọng của bảo trì phần mềm. Việc bảo trì phần mềm định kỳ sẽ giúp cho hoạt động của doanh nghiệp ổn định hơn, do đó tiết kiệm được khá nhiều chi phí do quá trình gián đoạn/ lỗi của phần mềm gây nên.
